Πιστόλα και γιαταγάνι περί την Ελληνική Επανάσταση

Σε αυτή την ανάρτηση παρουσιάζω εκ νέου ‘οθωμανικά’ όπλα, περίπου του δεύτερου τέταρτου του 19^ου αιώνα, δηλαδή συμπεριλαμβανομένης της δεύτερης Περιόδου της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1829). Παρότι τα συγκεκριμένα ανήκαν σε Τούρκους, τα ίδια όπλα μπορούσαν κάλλιστα να ανήκουν σε Ελληνες επαναστάτες της περιόδου και συνεπώς μας δίνουν μία ακόμη εικόνα των όπλων που μπορεί να έφεραν ειδικά οι οπλαρχηγοί όπως θα δούμε στη συνέχεια. Εκτός από το ότι οι βασικοί αντιμαχόμενοι της Ελληνικής Επανάστασης Ελληνες, Τούρκοι και Αλβανοί (μουσουλμάνοι και χριστιανοί), χρησιμοποιούσαν τα ίδια σχεδόν όπλα, υπάρχει ένα ιδιαίτερο στοιχείο για τα δύο εικονιζόμενα όπλα.

200 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ: ΚΑΡΙΟΦΙΛΙ: Το κύριο τυφέκιο της Επανάστασης

Το «καριοφίλι» ή «ντουφέκι», δηλαδή το μακρύκαννο τυφέκιο της περιόδου, ήταν ένα από τα δημοφιλέστερα όπλα της Ελληνικής Επανάστασης. Εκτός από τους καλά  οπλισμένους κλεφταρματολούς, κάπους, Μανιάτες, Σουλιώτες κ.α.,  οι άλλοι  Ελληνες αγωνιστές διέθεταν ήδη μερικά  καριοφίλια ως οικογενειακά αποκτήματα και κειμήλια, και  προμηθεύτηκαν περισσότερα μέσω του πασαλικίου του Αλή Πασά,, ο οποίος είχε φροντίσει οι μάχιμοι του να διαθέτουν μεγάλο απόθεμα εκηβόλων και αγχεμαχων όπλων για τους πολέμους του εναντίον των γειτονικών ανταγωνιστών του και κυρίως για την επερχόμενη και αναπόφευκτη σύγκρουση του με τον σουλτανικό στρατό. Οι Αλβανοί, Ελληνες, Βόσνιοι και άλλοι μάχιμοι του στρατού του, προμηθεύονταν κυρίως τα εκηβόλα όπλα από το εκτεταμένο λαθρεμπόριο όπλων και πυρίτιδας που είχαν οργανώσει οι Γάλλοι και οι Βρετανοί, οι οποίοι ήλεγχαν κατά περιόδους τα γειτονικά Επτάνησα. Οι Ευρωπαίοι πωλούσαν όπλα και πυρομαχικά και στους άλλους Βαλκάνιους πασάδες, οι οποίοι είτε εχθρεύονταν τον Αλή Πασά, είτε είχαν απώτερες βλέψεις για μεγαλύτερη αυτονομία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Έτσι, όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση, πολλοί Έλληνες κατείχαν τυφέκια και πιστόλες αρκετά σύγχρονων τύπων (όμως οι Αλβανοί και Βαλκανικοί Τούρκοι  αντίπαλοι τους ήταν καλύτερα οπλισμένοι).  Ειδικά τα τυφέκια  είχαν προέλευση από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως από την Ιταλία και λιγότερο από τις Γαλλία, Ισπανία κ.α.

Βορειοευρωπαϊκά και αμερικανικά υποδείγματα τυφεκίων του ίδιου τύπου και της ίδιας περιόδου.

.

Λάφυρα από τον σουλτάνο

Για τα 200 έτη από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης

Το κράνος τύπου chichak του Οθωμανού Μεγάλου Βεζίρη Sokollu Mehmed Pasha, ο οποίος ως στρατιωτικός διοικητής αντιμετώπισε τον στρατό των Αψβούργων το 1566, μεταξύ των δύο πολιορκιών της Βιέννης (credit: http://www.tforum.info).

.

Περικλής Δεληγιάννης

.

Οι δύο πολιορκίες της Βιέννης από τους Οθωμανούς το 1529 και το 1683 και οι ενδιάμεσοι πόλεμοι μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τη μία πλευρά και των κτήσεων των Αψβούργων και των Πολωνών από την άλλη, υπήρξαν ιδιαίτερα καθοριστικές συγκρούσεις για την Ιστορία της Ευρώπης. Και στις δύο πολιορκίες της Βιέννης και στις επακόλουθες μάχες, οι Οθωμανοί νικήθηκαν τελικά αφήνοντας πίσω τους πολλούς νεκρούς, αιχμαλώτους και πολύτιμα όπλα, εξοπλισμό και άλλα στρατιωτικά αντικείμενα, ενώ και η νικηφόρα ευρωπαϊκή πλευρά πλήρωσε βαρύ τίμημα σε θύματα. Σήμερα τα πιο σημαντικά λάφυρα που αποκτήθηκαν σε αυτές τις συγκρούσεις από τους Τούρκους, εκτίθενται στο Μουσείο Στρατιωτικής Ιστορίας της Βιέννης. Σε αυτή τη δημοσίευση παρουσιάζω μερικές εικόνες οθωμανικών όπλων και πανοπλιών στο εν λόγω εξαιρετικό μουσείο.

Πως συνδέονται οι εν λόγω νίκες σε βάρος των Οθωμανών με την Ελληνική Επανάσταση? Ιστορικά μπορεί να φαίνονται κάπως ασύνδετες ωστόσο προσωπικά μελετώντας την Οθωμανική Ιστορία, προτιμώ να βλέπω την Ελληνική Επανάσταση ως ένα από τα κύρια επεισόδια σε μια σειρά νικηφόρων πολέμων των ευρωπαϊκών λαών (συμπεριλαμβανομένων δηλαδή των Ελλήνων) σε βάρος της οθωμανικής απειλής, οι οποίοι διήρκεσαν τέσσερις αιώνες (1529-1912). Είχαν προηγηθεί περίπου δύο αιώνες ευρωπαϊκών ηττών από τους Τούρκους: η καταστροφή ενός παν-ανατολικοευρωπαϊκού στρατού στη Βάρνα (1444), η οθωμανική κατάκτηση σχεδόν όλης της Χερσονήσου του Αίμου, η Αλωση της Κωνσταντινούπολης, η μάλλον άκοπη οθωμανική κατάκτηση του εκτεταμένου βασιλείου της Ουγγαρίας μερικές δεκαετίες αργότερα (1526), και άλλες τουρκικές νίκες και κατακτήσεις στην Ευρώπη (πχ η δεύτερη μάχη του Κοσσυφοπεδίου κ.α.) οι οποίες προφανώς σόκαραν τις ευρωπαϊκές δυνάμεις που έβλεπαν τα οθωμανικά λάβαρα να προελαύνουν ακάθεκτα στην ήπειρο τους.

Μάχη των Δερβενακίων – Η καταστροφή του Δράμαλη (1822)

Αναδημοσίευση από Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού

Ο Χουρσίτ, ο νικητής του Αλή πασά, ανέθεσε στον Μαχμούτ πασά της Λάρισας ή Δράμαλη την επιχείρηση της καταστολής της Επανάστασης στην Πελοπόννησο. [ Σημείωση βιβλιοθήκης: Ο Χουρσίτ καταγγέλθηκε ως καταχραστής του δημόσιου θησαυρού και έπεσε σε δυσμένεια, του αφαιρέθηκε η αρχηγία της εκστρατείας στην Πελοπόννησο, η οποία ανατέθηκε στον Μαχμούτ Πασά, τον επονομαζόμενο Δράμαλη. Ο Χουρσίτ διατασσόταν να παραμείνει στη Λάρισα και να φροντίζει την τροφοδοσία του στρατού του Δράμαλη. Ουσιαστικά, επρόκειτο για υποβιβασμό. Ο Τούρκος ιστοριογρά­φος Αχμέτ Τζεβντέτ ισχυρίζεται ότι ο διορισμός του Δράμαλη έγινε με υπόδειξη του ίδιου του Χουρσίτ, ο οποίος επιφορτίστηκε επίσημα την όλη επιχείρηση με απόλυτη ευθύνη για τη διοργάνωση και τον ανεφοδιασμό του εκστρατευτικού σώματος ].

Ο Δράμαλης ξεκίνησε με περίπου 25.000 στρατό (πεζούς και ιππείς) και την 1η Ιουλίου 1822 έφθασε στη Θήβα, χωρίς να συναντήσει αντίσταση. Οι οπλαρχηγοί καταλάβαιναν ότι δεν μπορούσαν να τον αντιμετωπίσουν κατά μέτωπο και ήλπιζαν ότι αποκλείοντας τις στενές διαβάσεις της Στερεάς θα εμπόδιζαν την επικοινωνία με τις βάσεις του. Παρά το μεγάλο όγκο αυτού του στρατού – χειμάρρου, που απ’ όπου περνούσε σκορπούσε τον τρόμο και τον πανικό, η θερινή αυτή εκστρατεία είχε και μειονεκτήματα.

Πάλα (σπάθη) και Γιαταγάνι: δύο αγχέμαχα όπλα της Ελληνικής Επανάστασης 1821

.

Στη σύζυγο μου Νέλλυ, για την έμπνευση και την ενθάρρυνση που μου προσφέρει.

.

Η πάλα του Νικηταρά του Τουρκοφάγου. Η οδοντωτή λεπίδα της ήταν ιδιαίτερα φονική και ανήκει σε αραβικό τύπο σπάθης.

.

Περικλής  Δεληγιάννης
.
Τα παρακάτω αγχέμαχα όπλα χρησιμοποιήθηκαν κατά την Επανάσταση του 1821-1829 τόσο από τους Ελληνες μαχίμους όσο και από τους Αλβανούς, Τούρκους και Αιγύπτιους αντιπάλους τους.
Η «πάλα» ήταν κυρτή σπάθη κεντροασιατικής απώτερης προέλευσης, συχνά με ευρεία λεπίδα. Ο μαχητής την έφερε σε «θηκάρι» (ξιφοθήκη) το οποίο άλλοτε στερεωνόταν στο «σελάχι» του και άλλοτε αναρτάτο στην αριστερή πλευρά του με τελαμώνα, ο οποίος στηριζόταν στον δεξιό ώμο. Κυρίως οι ναυτικοί την αναρτούσαν με τον δεύτερο τρόπο, αλλά τη χρησιμοποιούσαν σπάνια.

Διάφοροι τύποι γιαταγανιων.  Η κόψη της λεπίδας βρίσκεται στην κοίλη πλευρά, όπως στην περιπτωση της αρχαίας κοπίδος ή φαλκάτας. Το τρίτο από πάνω γιαταγανι της εικόνας ανήκει σε έναν υστερότερο τύπο με σχεδόν ευθεία λεπίδα.

.