Ο Νέο-Οθωμανισμός ως γεωπολιτικό σενάριο: θεωρήσεις, προοπτικές και προκλήσεις (Πρώτο Μέρος)

Map credit: Wikimedia commons

.

Π. Δεληγιάννης

Αρκετοί σύγχρονοι γεωπολιτικοί ερευνητές εκτός Ελλάδας έχουν εκτιμήσει ότι η Τουρκία μπορεί να εξελιχθεί σε ηγέτιδα δύναμη του Εγγύς Μουσουλμανικού κόσμου (Μεση Ανατολή και Βόρεια Αφρική) ενώ άλλοι πιο τολμηροί έχουν εκτιμήσει ότι κάποτε στο μέλλον, πιθανώς να εξελιχθεί σε ηγέτιδα όλου του Μουσουλμανικού Κόσμου. Εξάλλου εδώ και αρκετά χρόνια βλέπουμε την Αγκυρα να κινείται γεωπολιτικά πάνω σε αυτό το πλαίσιο κατά το πασίγνωστο πλέον στην Ελλάδα και στην Κύπρο ‘δόγμα’ του Νέο-Οθωμανισμού, το οποίο θεωρεί δικαιωματική την επιστροφή της πολιτικής επιρροής της Τουρκίας στα εδάφη τα οποία αποτελούσαν πριν από έναν, δύο και τρεις αιώνες επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για τον ίδιο λόγο η Αγκυρα προσπαθεί να επεκτείνει ή ενισχύσει την επιρροή της σε πληθυσμούς των Βαλκανίων, είτε μουσουλμανικούς (Βόσνιοι, μέρος των Αλβανών και Κοσσοβάρων, Βούλγαροι μουσουλμάνοι κ.α.) είτε και χριστιανικούς (Σκοπιανοί και άλλοι).

Τουρκική εισβολή στη Συρία: η «Μελωδία της ευτυχίας» για όλες τις πλευρές

Κατάσταση τον Οκτώβριο 2019 [wikimedia commons]

.

Π. Δ.

.

Μετά την πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Κουρδικής ηγεσίας και καθεστώτος Ασαντ για υπαγωγή περιοχών των Κούρδων υπό τον έλεγχο του Συριακού στρατού, η εισβολή της Τουρκίας στο συριακό έδαφος παίρνει μία άλλη τροπή, η οποία παραδόξως ικανοποιεί σχεδόν όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Ή απλούστερα όλοι είναι ‘ευτυχισμένοι’ ή έστω ικανοποιημένοι, με μόνη εξαίρεση τους Κούρδους.

Καταρχήν ο πρόεδρος Ασαντ ο οποίος εδώ και χρόνια έχει αποφύγει τον κίνδυνο της ανατροπής του, με την υπαγωγή των Κούρδων στην αρχή του θα ελέγχει άνω του 90 % της έκτασης της χώρας και άνω του 70% των παραγωγικών ή/και κατοικημένων περιοχών της (ήτοι χωρίς τις ερήμους και τις ημιέρημες εκτάσεις). Ηδη σχεδόν όλες οι μεγάλες πόλεις της χώρας, Δαμασκός, Χομς, Χαλέπι (εκτός από μερικούς περιορισμένους αντικαθεστωτικούς θύλακες του), Ταρτούς, Λατάκια (Λαοδίκεια, για να μην λησμονούμε και το σελευκιδικό παρελθόν), Χαμα, με μόνη εξαίρεση το Ιντλιμπ, βρίσκονται υπό τον έλεγχο του καθεστώτος του.

Ενας προαναγγελθείς συμβιβασμός για την Τουρκία; – Η περίεργη δήλωση κυβερνητικού περί της μετατροπής της σε Ομοσπονδιακό κράτος

Τη Μεγάλη Παρασκευή 14 Απριλίου για λίγο πίστεψα πως δεν άκουσα καλά αυτό που ειπώθηκε στο δελτίο ειδήσεων το οποίο παρακολουθούσα, όμως το «απίστευτο» το οποίο άκουσα ήταν πέρα για πέρα αληθινό: Ενας στενός συνεργάτης του Ρ.Τ. Ερντογάν είχε δηλώσει –για την ακρίβεια είχε ομολογήσει υποπίπτοντας σε πολιτική «γκάφα» – ότι ένας από τους στόχους του προέδρου ήταν να μετατρέψει την Τουρκία σε ομοσπονδιακό κράτος, αποτελούμενο από πολιτείες, προφανώς στα πρότυπα των ΗΠΑ, του Μεξικού, της Ρωσίας, της Γερμανίας κ.α. Μάλιστα αυτή η δήλωση του στελέχους του κυβερνώντος κόμματος επέφερε τη δυσαρέστηση του αρχηγού του εθνικιστικού κόμματος το οποίο στηρίζει τον Ερντογάν στο δημοψήφισμα και γενικά, ο οποίος απείλησε να τερματίσει τη συμμαχία μαζί του διαδηλώνοντας ότι η Τουρκία είναι και θα παραμείνει ένα αδιαίρετο κράτος και ότι δεν θα ανεχθεί ποτέ τη μετατροπή της σε ομοσπονδία πολιτειών. Το επεισόδιο πήρε τόση έκταση ώστε τελικά ο πρόεδρος Ερντογάν αναγκάστηκε να διαβεβαιώσει τον σύμμαχο του ότι αυτή η μετατροπή δεν θα συμβεί ποτέ διαψεύδοντας τον συνεργάτη του, και ότι η Τουρκία θα παραμείνει μία «συμπαγής» δημοκρατία.

Όταν στις 5 Ιανουαρίου έγραφα το άρθρο «Η ανανεωμένη εξ Ανατολής απειλή και η σοβαρότητα της» ειλικρινά δεν περίμενα ότι τα πράγματα όπως τα είχαμε εκτιμήσει στο συγκεκριμένο κείμενο, θα κινούντο τόσο γρήγορα. Όπως διαπιστώθηκε κατά τον Φεβρουάριο, υπήρχε πράγματι ένας τουρκικός σχεδιασμός για την κατάληψη κάποιου ελληνικού νησιού, μάλλον του Καστελλοριζου:  βλ. την προτελευταία παράγραφο του «Η ανανεωμένη εξ Ανατολής απειλή και η σοβαρότητα της», 5–1^ου – 2017. Επιπρόσθετα, σημειώναμε σε μία παράγραφο πιο πάνω στο ίδιο άρθρο (προ-προτελευταία παράγρ.): «…Η εκτίμηση μου είναι ότι ο Ερντογάν και οι περισσότεροι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί της Τουρκίας μάλλον έχουν κατανοήσει ότι ο συμβιβασμός με τους Κούρδους είναι αναπόφευκτος και η κατάκτηση της εσωτερικής αυτονομίας από αυτούς είναι επίσης αναπόφευκτη επειδή αυτό είναι το αντάλλαγμα που θα απαιτήσει η ηγεσία τους για κατάπαυση των εχθροπραξιών – πριν τις ξεκινήσει πάλι σε μερικά χρόνια για μεγαλύτερα ανταλλάγματα.» Ενδεχομένως λοιπόν η προαναφερόμενη δήλωση του κυβερνητικού στελέχους περί ομοσπονδιοποίησης της Τουρκίας, να είναι το προμήνυμα, η πρώτη ένδειξη ότι ο συμβιβασμός με τους Κούρδους έχει ξεκινήσει.

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΤΟ ΙΡΑΚ: ΜΙΑ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

 

 

Λίγο παλαιότερος χάρτης της κατάστασης στο Ιράκ και Συρία. Στο Ιράκ η κατάσταση δεν έχει αλλάξει σημαντικά εκτός από μία αναδίπλωση του ΙΚ από τα πέριξ της Βαγδάτης. Με μωβ χρώμα οι περιοχές του ΙΚ, με κίτρινο οι Κούρδοι (credit: Der Spiegel).

.

Π. Δεληγιάννης

.

Είναι γνωστό ότι μία μικρή αλλά ισχυρά εξοπλισμένη τουρκική δύναμη εισήλθε στο έδαφος του Ιράκ και εγκαταστάθηκε κοντά στη μεγαλούπολη Μοσούλη η οποία ελέγχεται από το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ), σε θέση από όπου μπορεί να κινηθεί ταχέως και να καταλάβει καίρια σημεία της πόλης αν χρειαστεί. Νομίζω ότι τα ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ δεν έχουν δώσει την απαραίτητη προσοχή σε αυτήν την ενέργεια. Δεν πρόκειται για εισβολή όπως έχει ήδη χαρακτηρισθεί υπερβολικά από μερικά ΜΜΕ επειδή η τουρκική δύναμη είναι μικρή, αλλά είναι μία δύναμη που μπορεί να λειτουργήσει ως προθάλαμος για μία πραγματική εισβολή. Η επίσημη ανακοίνωση της τουρκικής κυβέρνησης διά του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου αναφέρει ότι η δύναμη αυτή κινήθηκε για να προστατεύσει τους Τούρκους στρατιωτικούς οι οποίοι προϋπήρχαν στην περιοχή (εκπαιδεύοντας Τουρκομάνους και σουνίτες Αραβες), αλλά πρόκειται για δικαιολογία.

Για ποιους λόγους η κυβέρνηση Ερντογάν-Νταβούτογλου προέβη σε αυτήν τη στρατιωτική ενέργεια; Κατά την άποψη μας, αυτοί είναι οι ακόλουθοι.