Pontus

Π. Δεληγιάννης

.

Μερικές φορές η επικαιρότητα δεν μας επιτρέπει να παραβλέπουμε κάποια θέματα μη σχολιάζοντας τα, ειδικά αν αυτά είναι «ενοχλητικά», για να χρησιμοποιήσω εξευγενισμένους χαρακτηρισμούς.
Είναι γνωστή η δήλωση του υπουργού παιδείας προ ημερών, με την οποία αμφισβήτησε τη Γενοκτονία των Ποντίων. Περίμενα αρκετές ημέρες για να ηρεμήσουν τα πνεύματα (που δεν ηρέμησαν ακόμη), προτού σχολιάσω το θέμα.
Το λυπηρό είναι ότι αυτή η αχαρακτήριστη δήλωση έγινε από τον Ελληνα υπουργό παιδείας. Δεν καταλαβαίνω γιατί αυτή η χώρα πρέπει συνεχώς να αυτοκτονεί. Δεν μας αρκεί το οικονομικό «χαρακίρι» της περιόδου της Μεταπολίτευσης με ένα απίστευτο «πάρτυ» σε βάρος του κρατικού κορβανά από τις κομματικές πελατείες όλων των χώρων, το οποίο συνεχίζεται ακάθεκτο, αλλά φαίνεται ότι χρειαζόμαστε και μία αυτοκτονία στην εξωτερική μας πολιτική. Για να είμαστε σίγουροι ότι τελικά θα βουλιάξουμε.


Από ημέρες σχεδόν όλα τα τουρκικά ΜΜΕ πανηγυρίζουν για το ότι ο ίδιος ο Ελληνας υπουργός παιδείας αμφισβήτησε την Ποντιακή Γενοκτονία. Και είναι φυσικό να πανηγυρίζουν, λόγω της αφόρητης και δικαιολογημένης πίεσης που έχει υποστεί η Τουρκία από τους Αρμενίους και έπειτα από τους Ποντίους εδώ και αρκετές δεκαετίες. Ηδη από το 2006 το Ευρωκοινοβούλιο αναγνώρισε τη γενοκτονία των Ποντίων και των Ασσυριων ως ανάλογη τής των Αρμενίων, ενώ το 2007 η International Association of Genocide Scholars (IAGS) την αναγνώρισε επίσης μαζί με τη γενοκτονία των Ασσυρίων χριστιανών. Οι χώρες που έχουν αναγνωρίσει μέχρι στιγμής την Ποντιακή Γενοκτονία είναι οι Ελλάδα, Σουηδία, Κύπρος, Αυστραλία, Αρμενία, Σερβία και επτά πολιτείες των ΗΠΑ.
Ο κ. υπουργός παιδείας μπορεί να έχει τις προσωπικές του απόψεις για αυτό το θέμα και πολύ καλά κάνει. Αυτό το δικαίωμα του είναι αδιαμφισβήτητο. Όμως δεν μπορεί να δημοσιοποιεί τις συγκεκριμένες απόψεις του όταν κατέχει υπουργική θέση στην κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας. Μπορούμε να φανταστούμε τον Τούρκο υπουργό παιδείας να αμφισβητεί δημόσια τη γενική σφαγή του τουρκικού πληθυσμού της Τριπολιτσάς το 1821; (απείρως μικρότερη σε θύματα συγκριτικά με τη Γενοκτονία των Μικρασιατών) Δεν νομίζω.
Από την άλλη πλευρά, πρέπει να καυτηριάσω και τους χαρακτηρισμούς που αποδόθηκαν στον υπουργό ακόμη και από πολιτικά πρόσωπα, ως «ανθρώπου των Τούρκων» και τα σχετικά απαράδεκτα. Ο υπουργός παιδείας εξέφρασε απλά τις προσωπικές απόψεις του και ανεξάρτητα αν αυτές είναι επιβλαβείς για την εξωτερική πολιτική μας, τέτοιοι χαρακτηρισμοί σε βάρος του πατριωτισμού του είναι απαράδεκτοι και καταδικαστέοι: οι κατήγοροι του έπεσαν στο ίδιο ατόπημα που διέπραξε και ο ίδιος. Ο κ. υπουργός έχει ήδη κριθεί από τον ελληνικό λαό.
Περνώντας στο κυρίως θέμα, πρέπει πάλι να αποδείξουμε τα αυταπόδεικτα: δηλαδή ότι η μαζική εξόντωση των Ποντίων το 1914-1923 ήταν Γενοκτονία «με την επιστημονική έννοια του όρου» και όχι απλή «εθνοκάθαρση» όπως τη χαρακτήρισε ο κ. υπουργός.
Θα αναφερθώ απευθείας στην εγκυρότερη από όσες γνωρίζω πηγή όσον αφορά τις γενοκτονίες πληθυσμών, ήτοι στο επιστημονικό Λεξικό Dictionary of Genocide της Greenwood Press, έργο των Samuel Totten και Paul R. Bartrop.
Στη σελ. 337 στο λήμμα «Pontic Greeks, Genocide of» διαβάζουμε: «Η Ποντιακή Γενοκτονία είναι ο όρος ο οποίος αναφέρεται στις σφαγές και τους εκτοπισμούς οι οποίες μεθοδεύθηκαν εναντίον των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από την κυβέρνηση των Νεότουρκων μεταξύ 1914 και 1923…… Σε μια εκστρατεία η οποία θυμίζει τη Γενοκτονία των Αρμενίων που διαπράχθηκε περίπου την ίδια περίοδο, οι Έλληνες του Πόντου υπέστησαν αναρίθμητες ωμότητες από τους Τούρκους. Υπολογίζεται ότι περίπου τριακόσιες πενήντα τρεις χιλιάδες (353.000) Ελληνες του Πόντου έχασαν τη ζωή τους, πολλοί με εξαναγκαστικές πορείες στην Ανατολία και την έρημο της Συρίας, ακριβώς όπως και οι Αρμένιοι. Όσοι επέζησαν εξορίστηκαν από την Τουρκία….» (στη συνέχεια του λήμματος αναφέρονται και οι ωμότητες σε βάρος των Ελλήνων της Ιωνίας και ειδικότερα της Σμύρνης, όπως και η σταθερή άρνηση των Τουρκικών κυβερνήσεων να δεχθούν ότι η Αρμενική και η Ποντιακή Γενοκτονίες συνέβησαν.)
Στη σελ. 80, στο λήμμα «Committee of Union and Progress» διαβάζουμε: «Η Αρμενική γενοκτονία (1915–1923) κόστισε τη ζωή σε 1,5 εκατομμύρια Αρμένιους και επιπλέον σε 350.000 Πόντιους Ελληνες και 275.000 Ασσύριους. Οι αρχαίες χριστιανικές κοινότητες της Τουρκίας καταστράφηκαν για πάντα.»
Ο όρος γενοκτονία αφορά επίσημα τη φυσική εξόντωση ενός πληθυσμού, αλλά όσον αφορά τη δική μου άποψη, αφορά και την εθνολογική εξόντωση του: έχει αποδειχθεί (και αναδειχθεί από έρευνες και από ΜΜΕ ελληνικά, ακόμη και τουρκικά) ότι κατά την περίοδο 1915-1923 ειδικά στον Πόντο και Καππαδοκία υπήρξαν αναγκαστικοί εξισλαμισμοί/εκτουρκισμοί Ελλήνων αυτών των περιοχών προκειμένου αυτοί να γλυτώσουν από τις ωμότητες των Τούρκων. Αντίθετα αυτό δεν συνέβη με τους Ελληνες της Δυτικής Μικράς Ασίας οι οποίοι εγκατέλειψαν στο σύνολο τους την πατρίδα τους χωρίς κάποιοι να αναγκασθούν να εξισλαμισθούν, για λόγους που θα αναφερθούν παρακάτω. Οι σύγχρονοι απόγονοι εκτουρκισθέντων Ελλήνων ειδικά του 1915-1923 ανιχνεύονται μόνο στην Ανατολική Μικρά Ασία.
Ο αριθμός όσων εκτουρκίσθηκαν δεν μπορεί να υπολογισθεί, αλλά οπωσδήποτε αυξάνει μάλλον κατά πολύ τον αριθμό των προαναφερόμενων 353.000 νεκρών, επειδή ο αριθμός των θυμάτων της Γενοκτονίας όσον αφορά την ελληνική άποψη, κατά τη γνώμη μου πρέπει να αναφέρεται στο πόσοι άνθρωποι χάθηκαν γενικά για τον Ελληνισμό.
Τον Μάρτιο του 1922, ο Βρετανός διπλωμάτης G. Rendel συνέταξε μετά από έρευνες ένα μνημόνιο για τις τουρκικές αγριότητες σε βάρος των χριστιανών από το 1919 κι έπειτα. Στην εισαγωγή του σημειώνει (μετάφραση την οποία βρήκα στη Βικιπαιδεία, λημμα Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου): «Η επίτευξη της ανακωχής με την Τουρκία, στις 30 Οκτωβρίου 1918, φάνηκε να επέφερε μια προσωρινή παύση των διωγμών των μειονοτήτων εκ μέρους των Τούρκων, που διαπράχθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Στην επιδίωξη αυτών των διωγμών, είναι γενικώς αποδεκτό … ότι πάνω από 500.000 ‘Έλληνες εξορίστηκαν, εκ των οποίων συγκριτικώς ελάχιστοι επέζησαν…». Θα παρατηρήσω ότι ο Βρετανός διπλωμάτης μιλά μόνο για τους εξορισμένους και όχι για τις επιτόπιες σφαγές, νωρίτερους μυστικούς φόνους και άλλους θανάτους (πχ από πείνα ή επιδημίες) Ελλήνων στον Πόντο, την Καππαδοκία και την Ιωνία. Η ακρίβεια και σχολαστικότητα γενικά των βρετανικών αναφορών είναι γνωστή και λαμβάνοντας υπόψη και αυτούς τους θανάτους (μαζί με τους θανάτους εξορισθέντων), ο συνολικός αριθμός νεκρών όλων των Μικρασιατών Ελλήνων ξεπερνά τις 600.000. Γενικά και μετά από μία σύντομη έρευνα που έκανα στη Βικιπαιδεία και άλλες πηγές, οι αριθμοί των άνω των 500.000 ή άνω των 600.000 νεκρών για όλους τους Μικρασιάτες εμφανίζονται συνήθως ως οι πιθανότεροι.

Caucasian kinjal
Το περίφημο «κιντζαλ» (kinjal), η μάχαιρα του Καυκάσου η οποία ήταν και το βασικό αγχέμαχο όπλο των σύγχρονων Ποντίων στους οποίους είναι γνωστό ως “καρακουλακ”.  Το kinjal ήταν αρχικά μάλλον όπλο των Οσσετων ή των Κιρκασσίων από τους οποίους διαδόθηκε τόσο προς τα νότια (Γεωργία, Πόντος, ανατολική Μικρά Ασία, Αζέροι κ.α.) όσο και προς τα βόρεια του Καυκάσου (Τάταροι, Κοζάκοι κ.α.)
.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στο υπόμνημά του στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης του Παρισιού (1919), τα στοιχεία του οποίου δεν αμφισβητήθηκαν από τις άλλες δυνάμεις εκτός της Τουρκίας, ανέφερε ότι στη (Δυτική) Μικρά Ασία ζούσαν 1.694.000 Έλληνες (Βικιπαιδεία), ενώ οι εκτιμήσεις για τον Πόντο και την Καππαδοκία-Κιλικία ήταν συνολικά 420.000 Ελληνες. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι οι Πόντιοι και Καππαδόκες είχαν ήδη αρκετά θύματα και φυγάδες εξαιτίας των τουρκικών ωμοτήτων επειδή δεν προστατεύονταν από τον ελληνικό στρατό επί τρία χρόνια (1919-22) όπως συνέβη με τους Ιωνες. Εξάλλου η Γενοκτονία των χριστιανών της Ανατολικής Ανατολίας είχε ξεκινήσει από το 1915. Οπότε ο αρχικός συνολικός αριθμός των Μικρασιατών Ελλήνων (ήτοι πριν το 1915) δεν ήταν μόνο 2.124.000 αλλά μεγαλύτερος. Ετσι γνωρίζοντας ότι περίπου 1.500.000 Ελληνες (και λίγοι Αρμένιοι) κατέφυγαν στην Ελλάδα με την ανταλλαγή των πληθυσμών (από τους οποίους πολλοί στη συνέχεια μετανάστευσαν στις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, Λατινική Αμερική κ.α.) και συνυπολογίζοντας και έναν αριθμό Ελλήνων Ποντίων οι οποίοι κατέφυγαν στην ΕΣΣΔ (σχετικά λίγοι) ή εκτουρκίσθηκαν οι οποίοι «συμψηφίζουν» τον αριθμό των Ποντίων που χάθηκαν πριν το 1919, καταλήγουμε πράγματι σε έναν αριθμό περίπου 600.000 νεκρών ή λίγο περισσότερων.
Από τον αριθμό των άνω των 600.000 νεκρών (η δική μου εκτίμηση), τα θύματα των Ποντίων και Καππαδόκων Ελλήνων αριθμούσαν σαφώς άνω των 350.000 ψυχών (χωρίς τους εκτουρκισθέντες), ενώ τα θύματα των Ιώνων, Αιολέων, Λυκίων και Βιθυνών Ελλήνων (Δυτικής Μικράς Ασίας) αριθμούσαν τουλάχιστον 250.000 ψυχές. Υπόψη ότι και οι Δυτικοί Μικρασιάτες υπέστησαν τις ίδιες εξορίες, εξαντλητικές πορείες στο εσωτερικό της Ανατολίας και τελικά σφαγές στον τόπο τους.

Στους ανωτέρω υπολογισμούς χρησιμοποίησα κυρίως ξένες πηγές και όχι ελληνική βιβλιογραφία προκειμένου να μην θεωρηθεί ότι υπάρχει μεροληψία υπέρ της ελληνικής πλευράς.
Τα περισσότερα θύματα φαίνεται ότι βρίσκονταν μεταξύ των Ποντίων και των Καππαδόκων. Οι Δυτικοί Μικρασιάτες βρίσκονταν αρκετά κοντά στα νησιά και παρά τους διαρκείς φόνους και σφαγές σε βάρος τους, η μεγάλη πλειοψηφία τους διασώθηκε. Αντίθετα ο Πόντος και η Καππαδοκία δεν είχαν κάποια ελληνικά νησιά απέναντι τους και ήταν γεωγραφικά εντελώς αποκομμένες από τον εθνικό κορμό, ούτε ο προελαύνων ελληνικός στρατός κατόρθωσε να τις προσεγγίσει. Με αυτήν την παρατήρηση δεν θέλω να μειώσω τον φόρο αίματος που κατέβαλαν οι Δυτικοί Μικρασιάτες των οποίων οι απώλειες ήταν επίσης τρομακτικές επειδή οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν σε βάρος τους ήταν οι ίδιες (ατελείωτες πορείες στο εσωτερικό της Ανατολίας, έκθεση τους στην πείνα και δίψα, μυστικοί φόνοι, έπειτα ανοικτές σφαγές κτλ) (εξάλλου και ο γράφων είναι Δυτικός Μικρασιάτης κατά 25 %, με γιαγιά που ήλθε από το Λιβίσιο της Λυκίας). Αλλά η παρουσία του ελληνικού στρατού στο έδαφος τους και έπειτα στα γειτονικά νησιά, και Δυτικών προξένων και στρατιωτικών παρατηρητών στη Σμύρνη (ενώ οι Ρώσοι που είχαν ανάλογο ρόλο στον Πόντο είχαν ήδη μετατραπεί σε Σοβιετικούς και είχαν οι ίδιοι σοβαρά προβλήματα) έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο να έχουν οι Δυτικοί Μικρασιάτες αναλογικά λιγότερα θύματα από ότι οι Πόντιοι και Καππαδόκες.
.
Περικλής Δεληγιάννης
.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ Β΄ ΜΕΡΟΣ
.